19 دی ماه سالروز عملیات کربلای 5 در سال 1365 یکی از نقاط برجسته دوران دفاع مقدس است. عملیات کربلای پنج به فاصله کمی پس از کربلای 4 در حالی اجرا شد که عملیات کربلای 4 به دلیل لو رفتن اطلاعات، توفیق لازم را به دست نیاورد، ولی رزمندگان ما توانستند به فاصله خیلی کم یعنی حدود دو هفته نیروهای خود را به محور شلمچه منتقل کنند و عملیات کربلای 5 را در آن محور به دشمن تحمیل نمایند. به دنبال این عملیات عظیم که به منهدم شدن ماشین جنگی عراق منجر شد علاوه بر فشارهای آمریکا، قطعنامه 598 که کمی به خواسته های جمهوری اسلامی ایران نزدیک شده بود صادر گردید. این اولین بار بود که پس از شروع جنگ تحمیلی شورای امنیت سازمان ملل به وجود جنگ در این منطقه اعتراف کرد.

* یا زهرا(س)

فرمان آغاز درگیری در ساعات اولیه نوزدهم دی ماه 1365 - با رمز یا زهرا(س)- به یگانهای خط شکن ابلاغ شد. نیروهای قرارگاه کربلا با درهم شکستن مواضع دشمن در محورهای کانال پرورش ماهی، منطقه پنج ضلعی و شلمچه درصدد برآمدند به یکدیگر ملحق شوند. قرارگاه نجف نیز که در شب اول عملیات تنها با یک لشکر در جزیره بوارین - به منظور فریب دشمن- وارد عمل شده بود، توانست به طور موقت و محدود در خط اول ارتش عراق در این جزیره رخنه کند. در ادامه عملیات، نیروهای خودی ضمن درهم شکستن دو پاتک عراق به سوی شلمچه پیشروی کرده و در ساعت 10 صبح به مجاورت کانال «هفت دهنه» رسیدند و با تصرف دو موضع هلالی شکل اول و دوم، موقعیت خود در منطقه پنج ضلعی و شلمچه را مستحکم کردند.

عملیات در شب دوم در حالی ادامه یافت که دشمن با آگاهی از تلاش اصلی فرماندهی عملیات، یگانهایی را به فاو و دیگر مناطق عملیاتی برده بود، به سرعت به منطقه شلمچه منتقل می کرد. بخش اعظم تلاش دشمن به عقب راندن نیروها از غرب کانال و نیز جلوگیری از ایجاد الحاق در مثلث نوک کانال معطوف شده بود. به همین دلیل، در این شب که نیروهای قرارگاههای قدس و نجف وارد عمل شده بودند، عواملی همچون آتش دشمن، نداشتن مواضع مناسب برای پدافند و ... موجب شد فقط به انهدام نیروی دشمن و استحکام مواضع تصرف شده در روز اول و نیز برهم ریختن آرایش نیروهایی که خود را برای پاتک آماده می کردند، بسنده شود.

با آغاز روشنایی روز دوم عملیات، پاتکهای سنگین دشمن - بیش از 20 مورد- در غرب کانال پرورش ماهی شروع شد که در هر پاتک، رزمندگان خودی با تحمیل تلفات به یگانهای دشمن، آنها را عقب می راندند.

در شب سوم، پد «بوبیان»، بخشی از جاده آسفالته در جنوب کانال پرورش ماهی، پل دوم و نیز مواضع هلالی شکل نوک کانال به تصرف نیروهای قرارگاه کربلا درآمدند. نیروهای قرارگاه نجف نیز ضمن تصرف سومین موضع هلالی شکل، روی دژ مرزی پیشروی کردند.

همچنین، نیروهای قرارگاه قدس حرکت خود را در شرق نهر «دوعیجی» آغاز کرده و ضمن پاکسازی مواضع هلالی شکل سوم و چهارم، به جاده شلمچه دست یافتند و در نتیجه، یگانهای دو قرارگاه قدس و نجف موفق شدند اهداف مرحله اول عملیات را تأمین کنند.
در ادامه، یگانهای قرارگاه قدس به منظور تصرف خط دشمن در مجاورت نهر جاسم به پیش رفتند، اما به دلیل مقاومت نیروهای عراقی که تا صبح روز بعد ادامه داشت، مجبور شدند تا خط نهر دوعیجی عقب نشینی کنند.

ساعت 9 صبح فشار هوایی و بمباران خطوط عملیاتی و عقبه های خودی همراه با به کارگیری سلاحهای شیمیایی افزایش یافت و دشمن توانست نیروهای مستقر در محور کانال ماهی را عقب براند.

در شب چهارم نیز طرح عملیات شب قبل دوباره تکرار شد و همه یگانها - به جز یک یگان که وارد بوارین شده بود- پس از انهدام نیرو و در نهایت با روشن شدن آسمان به خطوط پدافندی روز قبل خود بازگشتند تا برای آغاز مأموریت بعدی آماده گردند.

در ابتدای روز چهارم، پاتک دشمن به جزیره بوارین آغاز شد که با تلاش نیروهای قرارگاه نجف این پاتک با ناکامی مواجه گردید. در محور قرارگاه کربلا نیز برای حفظ مواضع جناح راست و تثبیت موقعیت در منطقه کانال پرورش ماهی، نیروهای خودی به رها کردن آب مبادرت ورزیدند. به این ترتیب، پیشروی در این محور متوقف شد و عملیات با دو هدف اصلی «تصرف خط نهر جاسم» و «پاکسازی جزیره بوارین» ادامه یافت. از ساعت 3 بامداد روز پنجم عملیات، دشمن پاتک خود را در غرب کانال ماهی همراه با شدیدترین و پرحجم ترین آتش توپخانه در طول جنگ آغاز کرد و در نهایت پس از حدود 5/2 ساعت تنها توانست دو موضع هلالی شکل را بازپس گیرد.

با فرا رسیدن شب، یگانهای قرارگاه نجف مأموریت دیگری را با هدف تصرف کامل بوارین و مقر دشمن آغاز کردند و موفق شدند فقط به هدف دوم (تصرف مقر دشمن) دست یابند.

در روزها و شبهای بعد نیز، رزمندگان خودی طی درگیریهای متعدد توانستند علاوه بر استقرار در شرق نهر جاسم، قسمتی از غرب این نهر را به عنوان «سرپل» به دست آورند.

دشمن در حالی که تلفات بسیاری را متحمل شده و منطقه ارزشمند شرق نهر جاسم را از دست داده بود، با تداوم عملیات در غرب این نهر و پذیرش تلفات بیشتر، سرانجام برای جلوگیری از پیشروی قوای نظامی سپاه پاسداران، تعداد زیادی از یگانهای خود را وارد منطقه کرد.

در این میان، با توجه به مشکلات، موانع و کمبودهای موجود به نظر می رسید تداوم عملیات در غرب نهر جاسم و دستیابی به کانال زوجی به سهولت امکان پذیر نیست. بنابراین، در هفتم بهمن ماه 1365 مقرر شد مهلت دو هفته ای به یگانهای عمل کننده - فرصت بازسازی و تجدید قوا- داده شود تا آمادگی لازم را برای ادامه عملیات بیابند.

در شامگاه سوم اسفندماه 1365، مرحله تکمیلی عملیات آغاز شد و نیروها با پیشروی در محور نهر جاسم موفق شدند چهارراه شلمچه را به تصرف خود درآورند. دشمن نیز با فرا رسیدن صبح، علاوه بر انجام سه پاتک - همراه با استفاده از سلاح شیمیایی- خطوط خود در این محور را تقویت کرد.

در ادامه عملیات، نیروهای خودی موفق شدند سیزدهم اسفندماه 1365 ضمن پیشروی در غرب کانال ماهی و تصرف هلالی شکل سوم و نیز تسخیر یکی از مستحکمترین قرارگاههای دشمن در منطقه، به انهدام نیروهای دشمن بپردازند.

* نتایج عملیات

عبور از موانع نفوذ ناپذیر دشمن در شرق بصره و حضور در حومه این شهر به گونه ای اهمیت یافت که متعاقب این عملیات موقعیت سیاسی و نظامی عراق تضعیف شد و در نتیجه حملات گسترده به مراکز اقتصادی، صنعتی و مسکونی ایران بار دیگر آغاز شد.
از سوی دیگر اوضاع جبهه های نبرد به سود قوای نظامی ایران تثبیت شد و سپاه پاسداران یکی از ارزنده ترین تجارب نظامی خود را کسب کرد.

همچنین تلاشهای بین المللی برای پایان دادن به جنگ افزایش یافت و به تصویب قطعنامه 598، که در آن برای اولین بار تا حدودی خواسته های جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده بود، در شورای امنیت سازمان ملل انجامید.

حضور گسترده نظامی آمریکا و متحدانش در خلیج فارس آغاز شد و یکی از هواپیماهای مسافربری ایران توسط ناو آمریکایی ساقط گردید.
یکی از بزرگترین موفقیتهای عملیات کربلای 5 انهدام زیاد نیروهای دشمن بود، چنانکه آخرین آمار انهدام نیروهای دشمن از شروع عملیات کربلای 5 تا عملیات تکمیلی بدین شرح اعلام شد:

* انهدام 55 تیپ زرهی، مکانیزه، نیروی مخصوص و پیاده به میزان 100 درصد و 67 تیپ به میزان 50 درصد
* کشته شدن حدود 30 هزار نفر و مجروح شدن حدود 70 هزار نیروی دشمن
* اسارت 2650 نفر
* انهدام 870 تانک و نفربر، 1000 خودرو، 180 توپ صحرایی، 120 توپ ضد هوایی، 400 خمپاره انداز و تفنگ 106 میلیمتری، 45 هواپیما و 7 هلی کوپتر.
* به غنیمت گرفتن 230 تانک و نفربر، 200 خودرو، 20 توپ صحرایی، 100 توپ ضد هوایی، 250 خمپاره انداز و تفنگ 106 میلیمتری و 100 دستگاه مهندسی.

* کربلای پنج و عبور از موانع نفوذ ناپذیر دشمن

به دنبال این عملیات عظیم که به منهدم شدن ماشین جنگی عراق منجر شد علاوه بر فشارهای آمریکا، قطعنامه 598 که تا حدودی به خواسته های جمهوری اسلامی ایران نزدیک شده بود صادر شد. این اولین بار بود که پس از شروع جنگ تحمیلی شورای امنیت سازمان ملل به وجود جنگ در این منطقه اعتراف می کرد، این دوگانگی برخورد در مجامع بین المللی را جز با نفوذ آمریکا و استکبار جهانی تحلیل دیگری ندارد. در عملیات مشابهی که صدام برای کویت داشت به فاصله 48 ساعت قطعنامه شورای امنیت صادر شد و عراق را به فشار نظامی تهدید کرد تا از کویت خارج شود. ولی در مورد ایران بعد از عملیات کربلای 5 یعنی 19 دی ماه 1365 اولین قطعنامه در اعتراف به وجود جنگ صادر می شود و بعد اعلام اینکه هیأتی از سوی سازمان ملل به ایران و عراق سفر کند تا متجاوز را شناسایی کند.

این شناسایی متجاوز طبیعتاً، تبعات حقوقی دارد و باید خسارت طرفی که جنگ به او تحمیل شده پرداخت شود. البته بعد از جنگ خاویر پرز دکوئیار دبیرکل وقت سازمان ملل به ایران و عراق سفر کرد و یکی از مهمترین دستاوردهای سیاسی جنگ تحمیلی نامه ای است که از سوی صدام برای ایران نوشته می شود، مبنی بر قبول شرایط ایران و قرارداد 1975 الجزایر و اعتراف دکوئیار که آغازگر جنگ صدام بوده است. همه اینها در پرتو رشادتها، پایمردی ها و مقاومت رزمندگان در طول جنگ بویژه عملیات کربلای 5 بوده است.

یکی دیگر از ویژگیهای مهم این عملیات حجم انهدام دشمن بود که در هیچ یک از عملیاتها این مقدار از تجهیزات و نیروهای دشمن منهدم نشده بود. دیگر ویژگی این عملیات عبور از موانع بی نظیری بود که رژیم صدام در شلمچه ایجاد کرده بود که در طول جنگ بی سابقه به نظر می رسید. دیگر ویژگی این عملیات و از همه مهمتر اخلاص رزمندگان بود. شاید بتوان گفت این عملیات سخت ترین عملیات طول جنگ بود.